یک هفته از آغاز پایش شبکه در فاز اول طرح رجیستری سپری شده و اکنون تأثیرات فراوان آن در بازار خرید و فروش موبایل را بهوضوح قابل مشاهده هستند. افزایش قیمتها، بیمیلی واردکنندگان و همچنین توصیه وزیر ارتباطات به عدم خرید با نرخهای فعلی، شرایطی را بوجود آورده که آمار فروش این محصول را با کاهش مواجه کرده و سبب به چالش کشیده فروشندگان موبایل شده است.
از سوی دیگر «حمیدرضا دهقانی نیا» مدیرکل فناوری اطلاعات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از تلاش این نهاد برای اعلام برندها و مدلهای مشمول طرح رجیستری تا سهشنبه و چهارشنبه هفته جاری خبر داد و دراین باره گفت:
«رای اعلام برندها و مدل گوشیهای تلفن همراه منتظر نظر آقای آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هستیم، تا در صورت اعلام نظر وزیر مدلها و برندها را اعلام کنیم.»
تمام این شرایط پیرامون مسئله خرید تلفنهمراه و اجرای طرح رجیستری باعث شد تا دیجیاتو به شکل میدانی تأثیرات این طرح را بر بازار کنونی کشور بررسی کند.
دلار یا کاهش قاچاق؛ کدام قیمت موبایل را بالا برد؟
در روزهای ابتدایی اجرایی شدن مرحله اول طرح رجیستری، به دلیل اطلاعرسانی ضعیف در مورد ماهیت طرح و چند متولی بودن آن، قیمت موبایل با افزایش ۱۰ الی ۱۵ درصدی مواجه شد. نظر فروشندگان در زمینه بالا رفتن قیمتها متفاوت بوده و به دو دسته کلی تقسیم میشوند. عدهای از فروشندگان افزایش قیمت فعلی را اتفاقی خوانده و معتقدند این مسئله ربطی به طرح رجیستری ندارد. به گفته آنها این افزایش قیمت تنها به علت بی ثباتی و بالارفتن نرخ دلار در هفتههای اخیر است.
از سوی دیگر فروشندگان زیادی بالا بردن نرخها توسط واردکنندگان را دلیل اصلی افزایش قیمت فعلی میدانند. این دسته معتقدند با قطعی شدن زمزمههای طرح رجیستری، واردکنندگان غیررسمی از ترس ضرر احتمالی فعالیت خود را در بازار کمتر نمودهاند. بدین ترتیب تعداد موبایل موجود در بازار بسیار پایین آمده و تاکنون شرکتهای رسمی قادر به پر کردن خلا این محصولات نشدهاند. از طرفی اندک واردکنندگان فعال از کمبود بازار سوءاستفاده نموده و قیمتها را به دلخواه خود بالا بردند.
وزیر ارتباطات: موبایل نخرید!
افزایش قیمت موبایل به دلایل ذکر شده، واکنش بسیاری از مسئولین حتی وزیر ارتباطات را برانگیخت. محمدجواد آذری جهرمی در اینستاگرام خود نوشت:
«هموطنان محترم توجه داشته باشند، که طرح رجیستری تاکنون هیچ هزینه ای برای بازار تلفن همراه نداشته و نباید ریال اضافهای بیش از ارزش واقعی موبایل به فرصت طلبان پرداخت نمایند. بهترین پاسخ به این موضوع عدم خرید تلفنهمراه برای تنظیم بازار عرضه و تقاضا به نفع مشتری است.»
اظهار نظر وزیر نه تنها تغییری بر قیمت ارائه شده توسط فروشندگان و واردکنندگان ایجاد نکرد بلکه با کاهش میل کاربران به خرید از بازار موبایل، درصدی به نرخهای موجود در بازار اضافه نمود. جالب اینجاست که هنوز طرح رجیستری وارد فاز عملیاتی نشده، افزایش ۱۵ درصدی و ایجاد حبابی کاذب در بازار موبایل را شاهد هستیم. اتفاقی که ممکن بود در صورت بررسی دقیق کاستیها و نواقص موجود در برنامه جاری از آن جلوگیری شود.
فروشندگان چه میگویند؟
برخی از فروشندگان پاساژ علاالدین از عدم اطلاعرسانی مناسب گله داشتند و به نوعی منشاء تمام اتفاقات را عدم اطلاع رسانی کافی چه به فروشندگان و چه به خریداران میدانند. بسیاری از آنها مشکلی با قانونی شدن روند واردات موبایل به کشور ندارند اما عدم اطلاع رسانی کافی و همچنین توصیه وزیر به خرید نکردن را دلیل ایجاد ترس خرید در کاربران میدانند؛ ترسی که میتواند با از بین بردن نظم بازار، فروشندگان را دچار بحران کرده و منجر به افزایش بیشتر نرخ بازار شود. بدین صورت که واردکنندگان از فروش محصولات خود مطمئن نبوده و فعالیت خود در بازار را محدود خواهند کرد.
به گفته فروشندگان مسئولین میتوانستند با اعلام مدلهای مشمول در طرح رجیستری به تاریخ اجرایی شدن، درصد ریسک واردکنندگان را پایین آورده و خیال شرکتها را بابت فروش واردات خود راحت نمایند.
راهکار دیگری که توسط فروشندگان ارائه شد، فراهم آوردن لیست قیمتهای مدلهای مختلف توسط نهادهای مربوطه است. به گفته فروشندگان در صورت اعلام نرخهای میانگین، خریداران دیگر میتوانند بدون ذرهای نگرانی از افزایش قیمت تمام شده برای خود به خرید واردات رسمی از فروشگاهها و نمایندگیهای معتبر بپردازند. اخیراً گمرگ به نوعی این پشنهاد را عملی نموده و اطلاعات قیمتهای ورودی برای هر مدل موبایل را فراهم آورده است.
اعلام قیمت واقعی موبایلها پس از طرح رجیستری
در راستای ساماندهی به بازار و از بین بردن نگرانی کاربران، گمرک امکانی فراهم کرده است که کاربران بتوانند به قیمت واقعی موبایلها دسترسی داشته باشند. خریداران تلفن همراه با استعلام کد شناسه (IMEI)، می توانند از قیمت واقعی و درصد ورودی این موبایلها که در گمرک ثبت شده اطلاع حاصل کنند.
گمرک بر اساس قانون احترام به حقوق شهروندی و دسترسی آزاد به اطلاعات، علاوه بر موارد یادشده اطلاعات مربوط به تاریخ واردات تلفنهمراه و حتی کشور سازنده را نیز در اختیار مشتریان قرار می دهد. این اقدامات به خریداران تلفنهمراه کمک می کند تا موبایل اصل را از تقلبی تشخیص داده و قیمت واقعی را به فروشنده پرداخت کنند. خریداران انواع تلفنهمراه می توانند با شناسه ۱۵ رقمی موبایل خود (IMEI)، از طریق واحد تجارت فرامرزی گمرک استعلام بگیرند.
افزایش ۲۰ درصدی واردات قانونی موبایل از بدو اجرای طرح رجیستری
درست است که کمبود جنس در بازار موبایل و افزایش قیمتها شرایط بدی بوجود آورده اما از تاثیرات مثبت این طرح در ابتدای فعالیت آن نمیتوان به آسانی گذشت. گمرگ در همین راستا اعلام نمود که از زمان اجرای فاز مانیتورینگ طرح رجیستری تا به حال میزان واردات رسمی تلفنهمراه به کشور ۲۰ درصد افزایش یافته است.
بر اساس گزارش گمرک، در طول شش ماهه نخست امسال بیش از یک میلیون و ۱۴۱ هزار تلفنهمراه وارد خاک کشور شده که واردات رسمی این موبایلها نسبت به شهریور ۲۰ درصد افزایش یافته است. در نتیجه هدف اصلی این طرح فنی مبنی بر قانونی کردن بخش عظیم وارادات به کشور عملی شده اما باید در ادامه دید که کاستیهای آن در نهایت چه سرنوشتی را برای خریداران و فروشندگان در بازار موبایل ایران رقم خواهند زد.